Posts

Showing posts from May, 2020

नेपालको ठुलो घ्यू उद्योग लक्ष्मी वनस्पति घ्यू उद्योग प्रा. ली. को दुर्दशा

Image
रुपन्देही जिल्लामा साबिकको माधवलिया गा.बि.स. वडा नम्बर ८ बिहुली गाउमा यस क्षेत्रमा पहिला घर कता हो ? भन्दा लक्ष्मी वनस्पति घ्यू उद्योगको गाउमा भनेर भन्दथेम तर आज नेपालको  दोस्रो  ठुलो घ्यू उद्योग लक्ष्मी वनस्पति घ्यू उद्योग लिमिटेड थियो कुनै समयमा तर आज यो उद्योग पूर्णरुपमा भौतिक संरचना नै नरहने गरी बन्द भयको छ । आज भन्दा करीब ३५ बर्ष अघि बि स २०४१ \ ४२ साल ताका रुपन्देही जिल्लाको साबिक मधवलिया गा बि स वडा नम्बर ८ बिहुली गाउमा कारीब ५ बिघाको क्षेत्रमा फैलियको यो कारखाना बन्न लाग्यो र २०४५ सालमा बनेर तयार भई उत्पादन गर्न थाल्यो, तब स्थानियको बिरोध आउनु स्वभाबिक थियो किन भने कारखाना बनाउने भनेको ठाउँ स्थानिय थारु समुदायहरु को धान गहु तोरी आदि राखने स्थान हुने गदथ्यो तर पनि स्थानिय अगुवाहरुको पहलमा उक्त समस्यालाई समाधान गरि स्थानिय भूमिको मुवाब्जा बितरन गरिएका ले र  स्थानियलाई पूर्ण रोजगारको बिश्वास सहित उद्योग बन्ने काम सुरु भयो तब यो कारखानाको लागि प्राबिधीक, मज्दूर, सरसमान, कलपुर्जा मेशीनरी हरु कोही नेपालको हेटौडा र नेपालगंजको पुरानो घ्यू उद्योग बाट य...

तिलोत्तमा नगरपालिका द्वारा माधवलिया मा. वि. मा अस्थायी क्वारेन्टाइन सन्चालन

Image
प्रदेश नम्बर ५, रुपन्देही अन्तर्गत तिलोत्तमा नगरपालिका- १५ मा रहेको एस क्षेत्रको पुरानो सरकारी विद्यालयमा हालै क्वारेन्टाइन निर्माण गरेको छ । अहिलेको अवस्थामा संसारमै भयाभावक अवस्थामा पुगेको यो माहामारीले संसारका ठुला ठुला राष्ट्रहरु लाई पिरलो पारेको अवस्थामा हाम्रो देश पनि यो समस्याको भुमरीमा पर्न लागेको अवस्था आउन थालेको भान भइसकेको छ । हाम्रो देश नेपाल संसारकै दुइ ठुला राष्ट्र चिन र भारतको मध्य भागमा अवस्थीत भयको जस्मा पनि यो माहामारीको उदगम स्थल चाइना र अहिलेको अवस्थामा संसारकै ठुलो लोक्तान्त्रिक मुलुक भारतमा पनि यो माहामारी द्वारा ठुलै समस्या गरेको र भारतमा कैयन हाम्रा नेपाली रहेका र अहिले उक्त नेपालीहरु भारतका बिभिन्न राज्यहरु बाट लुकिछिपी वा अन्य बाटो बाट जुन अबैध तरिकाले नेपाली सिमामा आयर बसेका छन तिनी हरु मध्य जो कोरोना सन्क्रमित छ उक्त नेपाली बिना जानकारी अबैध बाटो हुँदै सिमा नजिकैका गाउमा आइ अरुलाई पनि सन्क्रमित गरी अहिले नेपालको यो अवस्था पुगेको हो । यही कुरालाई मध्य नजर गर्दै हाम्रो यो रुपन्देहीमा पर्ने बेलहिया र सुनौली नाकामा रहेका प्रबासी नेपाली मजदुर, कामदार वा अन्य ला...

बिहुली गाउमा १९ औं शताब्दीको इनार (कुआं) को स्थानिय द्वारा जीर्णोद्धार

Image
प्रदेश नम्बर ५ अन्तर्गत रुपन्देही जिल्लाको तिलोत्तमा नगरपालिका वडा नम्बर १६ लौसी खोलाको तिरमा बिहुली गाउ जुन थारु समुदायहरु द्वारा ५०० बर्ष देखी पहिले बाट नै बसोबास गर्दै आहिरहेका छन । यो गाउको आफ्नो इतिहास छ जब यो तराइमा जमिनदारी प्रथाको युग थियो तब यो गाउमा पनि तत्कालिन समयमा नेपाल अन्तर्गत यो क्षेत्र पाल्पा प्रशासन मुकामको रोहबरमा पर्दथ्यो र पाल्पाका गभर्नल (प्रसासक) द्वारा जसरि अन्य गाउहरु बिभिन्न जमिन्दारहरु लाई जिम्मा लगाय जस्तै यो गाउको जमिनदारीमा पाल्पाका फौजदार ध्वज मास्के लाई दिइयो र जमिनदारद्वारा गाउको जमिन जोतपोत गर्नि र गराउने सासकलाई जमिनको पोत वा तिरो (टेक्स) लगायतका काम हरुको साथै थोरबहुत बिकास निर्माणका काम हरु पनि गर्नि गराउने गर्दथे । एस गाउ जुन बिहुली बाट अहिले पारीचीत छ कुनै समयमा गणेशगन्ज नाम थियो तर कुन समयमा आयर अहिलेको नाम रहन गयो एस बिसयमा अर्को लेखमा उजागर गर्ने छु, बि स १९२७ मा नेपालका राजा राजेन्द्र बिक्रम शाह थिए तब एस गाउमा जमिएनदार मणिध्वज मास्केका बुवा फौजदार ध्वज मास्केको हुकुमत चल्दथ्यो, उस बखतको चलन अनुसार गाउको आफ्नो नियम कानुन कायदा हुन्थ्...

तिलोत्तमा नगरपालिका - १६ बिहुली गाउमा धमाधम बिकास निर्माणका कार्य हुँदै

Image
तिलोत्तमा नगरपालिका वडा नम्बर १६ बिहुली गाउमा रहेका शाखा सडकहरुको भुइ ढलान कार्य गर्दै स्थानिय युवा प्रदेश नम्बर ५, रुपन्देही अन्तर्गत तिलोत्तमा नगरपालिका - १६ बिहुली गाउमा यो समयमा पनि सावधानी अपनाइ बिकास निर्माणका कार्यहरु द्रुत गतिमा चलीरहेको छ । आफ्नो गाउ आँफै बनाउ जुन अभियान नेपाल सरकारले स्थानीय सरकारलाई जिम्मा लगायको छ सो अनुरुप तिलोत्तमा नगरपालिका वडा नम्बर १६ बिहुली गाउमा रहेका शाखा सडकहरुको भुइ ढलान कार्य वडा कार्यपालिकाको बजेटमा बिहुली गाउको भित्र रहेका शाखा गल्लीहरु को स्थानीयको सक्रियतामा काम सुरु भयको छ ।  स्थानीयको सक्रियतामा बिहुली गाउमा रहेका शाखा सडकहरुको भुइ ढलान कार्य स्थानीय समाजसेबी केशव सिंह चौधरी का अनुशार " वडापालिका द्वारा यो प्रतिकुल समयमा पनि आफ्नो गाउ ठाउँको बिकास गर्न भनि जुन रुपमा सहयोग गरेको छ र स्थानीयको पनि यो सक्रीयता देखिएको यो बहुतै राम्रो पक्ष हो, यो आथिक बर्षमा सकिने रकमलाई आवश्यक ठाउँमा लागाइयको छ, साथै यो लकडाउनको समयमा काम गर्न नपायका श्रमीकहरु लाई सिपको आधारमा आय स्रोतको पनि माध्यम हुने भयकाले समय सान्दर्भिक काम भयको छ ।...

सगरमाथालाई माउंट एभरेष्ट नामकरण गर्ने श्रेय

Image
सन १८१८ मा ईस्ट इण्डिया कम्पनीका कारीन्दा जर्ज एभरेष्ट द्वारा भारतीय प्रायद्वीपको ग्रेट ट्राइगोनोमेट्रिक सर्वेक्षण (जीटीएस) को थालनी गरी सन १८४१ मा ब्रिटिश भारतको कन्या कुमारी बाट देहरादुन हिमालयको तलसम्म ग्रेट इंडियन आर्क अफ मेरिडियन (लगभग २५०० कि मि लामो) को भौगोलिक सर्वेक्षण पूरा भयो अनि सन १८४३ मा जर्ज एभरेष्ट कामबाट सेवानिवृत्त हुनु भयो । भारतको महान त्रिकोणमितीय सर्वेक्षण तस्बिर सौ. रोयल भौगोलिक समाज यो कार्य सम्पन गरे बापत ईस्ट इण्डिया कम्पनीका कारीन्दा जर्ज एभरेष्ट लाई ईस्ट इण्डिया कम्पनी सरकारद्वारा सन १८२३ मा जीटीएसको सुपरिटेन्डेन्ट र सन १८३० मा भारतको सर्वेक्षक-जनरलमा पदोन्नती गरियो। सर जर्ज एभरेष्टको तस्बिर त. सौ. रोयल भौगोलिक समाज सन १८४३ मा जर्ज एभरेष्ट कामबाट सेवानिवृत्त पछि जर्ज एभरेष्टका उत्तराधिकारी एन्ड्रयू स्कट वॉ ले ग्रेट इंडियन आर्क बेसलाइनको आधारमा ग्रेट ट्राइगोनोमेट्रिक सर्वेक्षण (जीटीएस) लाई  उत्तर-पूर्वी हिमालयन र उत्तर-पश्चिम हिमालयन श्रृंखलामा सञ्चालन गरे, सन १८४१ को उत्तरार्धमा, सर्वेक्षणलाई हिमालयको फेदमा धकेलियो र नेपालमा भएका धेरै चुचुरा...

नेपालको तराइ भु भागका मुसा शिकारी (थारु समुदाय)

Image
प्रदेश नम्बर ५ अन्तर्गत रुपन्देही जिल्ला तिलोत्तमा नगरपालीकाको वडा नम्बर १६ मा पुरानो थारु गाउ छ जस्को पुरानो नाम गणेशगज थियो पछी कालन्तरमा बिहुली हुन गयो । यो गाउ पहिला थारु समुदायहरु मात्र बसोबास गर्दथे पछी २०२०, २५ साल ताका पहाड़ी समुदाएहरु पहाडबाट बसाइसराइ गरि आउन थाले पछी एस गाउमा थारु, बाहुन, क्षत्री, मगर, अन्य समुदायहरुको गणना धेरै हुन गयो, तर पनि एस गाउका थारु समुदायहरु आफ्नो पुर्खा बाट बिरासतमा सिकेका कला, धर्म, परम्परा, चालचलनहरु लाई एक पुस्ता बाट नयाँ पुस्तामा हस्तान्तरन गर्दै गर्दा जसरि थारु समुदायका पुर्खा हरु ले उस बखतमा खेत वा पर्तिहरुमा पाइने मुसाको शिकार गर्न जुन तरिका अपनायका थिए उक्त शिकारी तरिकालाई अहिले सम्म यो पुस्ताले जोगाइ राखेको छ । जब खेत वा पर्तीमा धान वा गहुको बालि पाकेको अवस्था र भित्राइने समयमा यी समुदायका पुरुषहरु समुह बनायर कोदालो सहित मुसाको शिकार गर्न जान्छन । यी शिकारी समुहलाई थाहा हुन्छ की कुन दुलोमा मुसा छन कि छइन भनेर, मुसाको दुलोमा नयाँ माटो हुन्छ भने तेयो दुलोमा मुसा छ भनेर थाहा हुन्छ ।